,
Przejdź do treści
Strona główna » Substancje bioaktywne w pożywieniu cz.1

Substancje bioaktywne w pożywieniu cz.1

  • przez
przepisy kulinarne w systemie odchudzana

Żywność którą spożywamy, obfituje w różnorodne składniki, które są niezbędne do życia ale także w  substancje, które przyczyniają się do poprawy zdrowia. Obok witamin i minerałów istnieje szereg wtórnych substancji roślinnych, substancji balastowych i innych, które określa się mianem substancji bioaktywnych. Warto przyjrzeć się im bliżej, spożywanie produktów zawierających te cenne składniki, jest jednym z elementów zdrowej, dobrej diety. Należy pamiętać także, że w ziołolecznictwie wykorzystywane są także inne substancje czynne, których  właściwości prozdrowotne są stosowane  w farmakologii. Poniżej przedstawiamy przegląd najważniejszych grup związków biologicznie czynnych zawartych głównie w pożywieniu pochodzenia roślinnego:

Fitoestrogeny

Substancje roślinne hormonopodobne, działają podobnie jak estrogeny.

przykłady:  izoflawonoidy (genisteina), lignany,

działanie:

  • zapobiegają rakowi o podłożu hormonalnym
  •  łagodzą dolegliwości menopauzy

gdzie występują: produkty sojowe, siemię lniane, produkty pełnoziarniste, soczewica, fasola, marchew,dynia

Glukozynolaty

To grupa związków organicznych należących do glikozydów, które uwalniane są przez enzymy w wyniku skaleczenia komórek roślinnych (krojenie, siekanie itp.).  Zawierają w swoim składzie cząsteczki siarki (odpowiedzialne za zapach).

przykłady: związki powstałe z rozkładu glukozynolatów: indole, izotiocjaniny, sulforafan, tiocyjaniny

działanie:

  • czynnie zwalczają raka wpływając między innymi na przemianę hormonów;
  • zwalczają mikroby;
  •  wspomagają odtruwanie organizmu

gdzie występują : cała rodzina roślin kapustnych na czele z jarmużem i brokułem, chrzan, rzodkiewka, gorczyca

uwagi: glukozynolaty są wrażliwe na podwyższoną temperaturę a więc na gotowanie i podgrzewanie, także kiszenie niszczy glukozynolaty, dlatego produkty bogate w te składniki warto spożywać na surowo

Siarczki 

Substancje czynne zawierające siarkę,  uwalniające się i przekształcają w wyniku zmiażdżenia komórek roślinnych- siekanie, krojenie, zgniatanie.

przykłady: allicyna( przekształcona enzymatycznie allina), ajoen

działanie:

  • zapobieganie infekcjom poprzez wzmocnienie odporności;
  • obniżanie poziomu cholesterolu;
  •  zwalczanie wolnych rodników;
  • działają przeciwzakrzepowo- utrzymują drożność tętnic;
  • przyczyniają się do ograniczenia rozwoju drobnoustrojów, w tym gronkowców i paciorkowców;
  • pomagają zwalczyć raka

gdzie występują: cebula, czosnek, por, szczypiorek, szalotka

Karotenoidy

Występują w kolorowych warzywach i owocach o barwie żółtej, pomarańczowej, czerwonej a także w warzywach o kolorze zielonym, gdzie ukryte są pod zielonym chlorofilem

przykłady:

  • karotenoidy zawierające tlen w cząsteczkach: luteina, zeaksantyna
  • karotenoidy beztlenowe: beta-karoten, likopen,

działanie:

  • skutecznie unieszkodliwiają wolne rodniki;
  • chronią przed szkodliwym promieniowaniem UV;
  • wzmacniają system obronny organizmu przez aktywację makrofagów;
  • chronią przed ryzykiem zapadnięcia na raka;
  • utrudniają odkładanie się cholesterolu LDL w tętnicach.

gdzie występują: marchew, pomidor, warzywa zielone, dynia, morele, brokuły, papryka, melony

uwagi: karotenoidy by się rozpuścić potrzebują tłuszczu- do surówek, soków i dań z warzyw zawsze trzeba dodać odrobiny tłuszczu, np. oliwy z oliwek. Produkty zawierające karotenoidy tlenowe powinny być spożywane na surowo gdyż podgrzewanie czy duszenie tych produktów wiąże się ze stratami tych cennych substancji (buraki ,szpinak)

Flawonoidy i kwasy fenolowe

Obie grupy tych substancji są związkami fenolowymi. Ich zadanie w świecie roślin jest różnorakie. Jako intensywne barwniki „wabią”- jest to tzw. „mowa roślin”. Mogą też „odstraszać”,  tym samym pełnią rolę insektycydów i fungicydów- czyli dzięki nim rośliny bronią się przed owadami ( np. gąsienice), ślimakami czy grzybami. Dla ludzi zawartość związków fenolu w pożywieniu jest pożyteczna i może przynieść wiele korzyści zdrowotnych, tym bardziej , że ważnym zadaniem tych związków, zarówno dla roślin i spożywających je ludzi jest ochrona przed utlenianiem.

przykłady: ze wzglęgu na budowę chemiczna flawonoidy dzielimy na:

  • flawony ( agipenina, luteolina), izoflawony ( genisteina, glicyteina), flawonole ( kemferol, kwercetyna), katechiny, flawanony, flawanonole, antocyjanidyny (cyjanidyna) i inne
  • kwasy fenolowe: kwas elagowy, kwas ferulowy

działanie:

  • Dzięki działaniu antyoksydacyjnemu (przeciwutleniające) chronią przed wolnymi rodnikami;
  • działają przeciwzapalnie hamując powstawanie związków prozapalnych i blokując syntezę histaminy;
  • zapobiegają utlenianiu „dobrego” cholesterolu;
  •  przeciwdziałają zwężeniu tętnic działając tym samym przeciwzakrzepowo;
  • wykazują działanie antyrakowe;
  • działanie antyseptyczne- zwalczają wirusy i bakterie.

gdzie występują: bardzo powszechnie w produktach roślinnych, to największa grupa przeciwutleniaczy pośród substancji bioaktywnych, zazwyczaj są w najbardziej kolorowych warzywach i owocach.  Ze względu na zawartość tych związków najlepiej spożywać takie produkty jak : Kwas elagowy- orzechy włoskie, winogrona winne, jagody, maliny, truskawki ; katechina – zielona herbata; kwercetyna (cebula- zwłaszcza czerwona, jarmuż, jabłka); nobiletyna i tangeretyna- owoce cytrusowe (należy zwłaszcza zjadać osłonki, błony między kawałkami miąższu); kwas ferulowy- produkty pełnoziarniste

W części drugiej przedstawione zostaną kolejne bioaktywne substancje, m.in : inhibitory enzymów, saponiny, fitosteryny, terpeny oraz substancje balastowe.

SUBSTANCJE BIOAKTYWNE W POŻYWIENIU CZĘŚĆ II

Polecamy książkę Jean Carper i inne publikacje jej autorstwa:

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.