Przyroda która nas otacza obfituje w rośliny, które nie tylko pięknie wyglądają ale dobrze smakują a nawet leczą. Wiedza dotycząca dobroci roślin przekazywana jest z pokolenia na pokolenie, często stając się elementem wykorzystywanym w medycynie konwencjonalnej i naturalnej. Wokół nas jest sporo dziko rosnących roślin jadalnych. Przyjrzyjmy się tym, które owocują jesienią a których smak i właściwości prozdrowotne warto poznać.
Berberys zwyczajny ( Berberis vulgaris) 
Roślina ta jest kolczastym krzewem, często wykorzystywanym w ogrodach, parkach, rosnącym także na skrajach lasów czy w zaroślach. Owoce berberysu zawierają cukry, pektyny, garbniki, kwasy organiczne (kwas cytrynowy, jabłkowy, winogronowy), witaminę C i E a także cenne karotenoidy. Smak mają lekko kwaskowaty, w zależności od stopnia dojrzałości, lepsze są owoce nie będące przejrzałe, gdyż nie psują się tak szybko.
W medycynie naturalnej owoce zaleca się przy gorączce czy braku apetytu, korzystnie wpływają na żołądek. Owoc jest podłużną czerwoną jagodą, dojrzewa we wrześniu, owoce zbiera się do października. Z zebranych owoców można przygotować przetwory, marmolady, dżemy, soki, wina, można dodać je do mięsa. Owoce można spożyć na surowo, spożywa się je też w postaci suszonej.
Kasztan jadalny (Castanea sativa) 
Drzewo kasztana jadalnego pochodzi z Azji Mniejszej, obecnie rośnie też między innymi w Grecji, Włoszech, Hiszpanii i innych krajach Europy Południowej. Jego owoce dojrzewają w październiku, zbiera się je do listopada jak spadną a następnie suszy. Owoce kasztana- orzechy, są bardzo bogate w skrobię, ale także w białko, cukry, tłuszcze. Zawierają witaminy – C, B1, minerały- głównie potas i fosfor. Uznaje się je za owoce wysokokaloryczne , ze względu na brak sodu mogą je z powodzeniem spożywać osoby cierpiące na choroby nerek czy nadciśnienie.
Kasztany spożywa się w różny sposób- piecze, gotuje,dodaje do zup, nadzienia itp. , bardzo często miele się je na mąkę- która jest cennym składnikiem wielu ciast i innych nie tylko słodkich wypieków.
Dereń właściwy (Cornus mas) 
Owoce tego niskiego krzewu dojrzewają już we wrześniu, są elipsoidalne, czerwone (także czasem żółte i różowe), należą do pestkowców. Smak owoców jest kwaśny, lekko cierpki. Już od czasów starożytnych owoce były bardzo popularne, głównie ze względu na właściwości lecznicze i smakowe. Owoce derenia zawierają bardzo dużo witaminy C, obfitują też w cukrowce, kwasy owocowe (bursztynowy, winowy, cytrynowy i jabłkowy), garbniki, pektyny, olejki eteryczne oraz flawonoidy. Zawierają sporo witamin i minerałów, między innymi takich jak prowitamina A, wapń, magnez. Nasiona owoców zawierają także olej, zalecane są przy biegunkach i niektórych chorobach żołądka.
Owoce derenia można spożywać na surowo, suszyć bądź przetwarzać na soki, dżemy czy syropy. W postaci suszonej są świetnym składnikiem zdrowych herbatek.
Głóg dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha) 
Na naszym kontynencie występuje kilka gatunków głogu, najbardziej znany jest dwuszyjkowy i jednoszyjkowy. Przybierają formę kolczastych krzewów, bądź niewysokich drzew. Owoce dojrzewają we wrześniu, mają mączysty miąższ. Najlepiej zbierać je po pierwszych przymrozkach. Smak tych owoców jest specyficzny- mączysty, kwaśnawy, lekko gorzki, znacznie lepszy po przemarznięciu. Zawierają kwasy organiczne takie jak kawowy, oleinowy, ursolowy i chlorogenowy, witaminę C, garbniki. W owocach znajdują się także związki czynne : hiperozyd, cholina, sytosterol i sorbitol.
Z owoców przyrządza się syropy, suszone owoce są składnikiem herbatek leczniczych. Głóg jest ceniony głównie ze względu na niezwykle bogate w substancje bioaktywne kwiatostany, które zawierają między innymi katechinę i jej pochodne, wpływające rozkurczająco na naczynia wieńcowe, działają też uspokajająco na serce. Związki zawarte w owocach także działają tonizująco na serce, wspomagają leczenie nadciśnienia, zmniejszają bóle głowy.
Pigwa pospolita (Cydonia oblonga) 
Najczęściej przyjmuje formę krzewu, może być tez drzewem. Owocuje dość późno, owoce zbiera się końcem października. Kształt owoców jest gruszkowaty, jabłkowaty, są one aromatyczne, w środku znajduje się kilka komór z nasionami które wykazują właściwości lecznicze. Owoce po zbiorze powinny trochę poleżeć, wówczas są smaczne i bardziej wartościowe.
Pigwa jest twarda, lekko cierpka ale smaczna. Owoce zawierają cukry (fruktozę, glukozę) kwasy owocowe (cytrynowy, jabłkowy, winowy), garbniki, pektyny, olejki eteryczne, śluzy. Zawierają witaminy- głównie C, prowitaminę A, w miąższu są też minerały- żelazo, miedź, potas, wapń, fosfor i magnez. Jak widać są bardzo zdrowe. W medycynie pigwa wykorzystywana jest w leczeniu biegunki, leczeniu stan zapalnych śluzówki żołądka i nie tylko.
Owoce doskonale nadają się na kompoty, nektary, galaretki, marmolady, wina, dodaje się je tez do potraw mięsnych.
Dzika róża (Rosa canina) 
Owoce róży dzikiej są warte uwagi gdyż są niezwykle cenne. Róża dzika jest krzewem, który nie zawsze jest pokryty kolcami, występuje na stokach, przy drogach, nie ma dużych wymagań. Owoc w fazie dojrzałości jest czerwony, ma na wierzchołku resztki kielicha, w środku znajdują się owłosione, żółte niełupki.
Owoce obfitują w witaminę C o wysokiej wartości biologicznej, zawierają witaminę A, witaminy z grupy B, K, P , wita. E. W owocach znajdują się garbniki, pektyny, cukry, kwasy owocowe, śluzy, olejki lotne a także składniki mineralne- wapń, fosfor, potas, magnez i żelazo. Warta uwagi jest zawartość niezwykle cennych flawonoidów- znajdziemy tu kwercetynę, rutynę czy też kempferolinę. Owoce są więc lekiem przy rekonwalescencji, wzmacniają organizm, podwyższają odporność, działają krwiotwórczo i moczopędnie.
Owoce dzikiej róży zbiera się przed pełną dojrzałością, przetwarza się je na pasty, wina, dżemy, soki, syropy i nie tylko.
Jarzębina, jarząb pospolity ( Sorbus aucuparia) 
Jarząb popularnie zwany jarzębiną, jest drzewem pospolitym w Europie. Owoce zbiera się w pełni dojrzałości, jesienią, przed mrozami. Zawierają substancje czynne takie jak garbniki, cukry ( głównie sorbitol), gorycze, kwasy organiczne- jabłkowy, cytrynowy, winowy, świeże owoce zawierają dodatkowo lotny kwas parasorbowy. W owocach są także flawonoidy (kwercetyna, rutyna, izokwercetyna), olejki lotne, witaminy (głównie C, karoten) i inne substancje czynne. Owocom przypisuje się właściwości lekko rozwalniające i moczopędne a także żółciopędne.
W kuchni owoce jarzębiny dodaje się do potraw ciężkostrawnych. Robi się z nich także kompoty, dżemy, likiery, syropy. Owoce można suszyć, w tej formie są składnikiem herbatek, napojów witaminowych.
Uwaga! ze względu na zawartość toksycznego kwasu sorbowego, (powstałego z kwasu parasorbowego podczas gotowania i suszenia owoców) nie należy spożywać zbyt dużych ilości tych owoców.
Kalina koralowa (Viburnum opulus) 
Kalina jest krzewem rosnącym w zaroślach, na skrajach lasów, osiąga 5 m wysokości. Niegdyś uważana była za krzew życia. Owocem kaliny jest czerwony, kulisty pestkowiec o błyszczącej skórce. Owoce nadają się do jedzenia dopiero po przemarznięciu na krzewach bądź po zamrożeniu, wówczas tracą cierpki smak., nie powinno się spożywać ich w zbyt dużej ilości. W owocach znajduje się sporo pektyn, zawierają też garbniki, cukry, kwasy organiczne, saponiny , witaminy C, P. Znajdziemy tu także barwniki, gorycze (wiburnina) fitoncydy i inne związki. Medycyna naturalna wykorzystuje uspokajające i lekko rozkurczowe właściwości substancji zawartych w owocach.
Z owoców sporządza się soki, syropy, kompoty, można mrożone owoce dodać do ciast. Sok z kaliny podaje się przy przeziębieniach, kaszlu, biegunkach, ma działanie lekko moczopędne.
Dziki bez czarny (Sambucus nigra) 
Bez czarny jest mocno rozrośniętym krzewem bądź drzewem, rośnie na skrajach lasów, pól. Owoce są drobne, kuliste, czarnofioletowe i błyszczące, są pestkowcami, ich miąższ jest miękki.
Owoce mają wysoką wartość biologiczną, podobnie jak kwiaty. Owoce zawierają cukry, liczne kwasy organiczne, glikozydy (sambunigrynę), antocyjany, garbniki, flawonoidy, karoteny, witaminy ( witamina C). Owoce należy dobrze oczyścić z szypułek gdyż zawiera sambunigrynę, która podrażnia lekko nerki. Z tego też względu spożywa się tylko przetworzone owoce, jeśli chcemy owoce ususzyć, suszymy je wraz z szypułkami które odłamujemy dopiero po wysuszeniu.
Bez czarny, jego owoce przetwarza się na dżemy, soki, kompoty, sosy, syropy, wina, czasem łączy z innymi owocami.
POLECAMY:
